Over de herkomst van “cyber”

In de eerste editie van CyberNieuwtjes.nl stond een stukje over de herkomst van “cyber”. Als HRCX vind ik dat je toch ook een publieke taak hebt om mensen uit te leggen waar “cyber” echt vandaan komt en hoe weinig het betekent. Hieronder mijn ingezonden brief naar CyberNieuwtjes.

Geachte heren Bouwman, Schellevis,

In uw inaugurele editie van uw nieuwsbrief dd. 27 april 2018 bespreekt u de herkomst van het woord “cyber”. Nu is dit woord mij al enige jaren een doorn in het oog, dus ik heb mij in de oorsprong verdiept. De beschrijving in uw nieuwsbrief met verwijzing naar originele Griekse woord κυβερνετες acht ik onjuist en misleidend. Wellicht dat u het gebruikt, net als anderen, om een zekere legitimiteit aan het woord te geven. Met deze brief hoop ik dat te corrigeren en u te onderwijzen over de juiste herkomst van het prefix “cyber” zoals wij dat nu gebruiken.

Zoals ik eerder in een Twitter-draad aangaf is het huidige gebruik van de “cyber”-prefix terug te voeren tot de opkomst van het Web. Dit was een spannende nieuwe technologie die leidde tot een nieuwe manier van communiceren en allerlei nieuwe diensten en producten. Al vrij snel werd het “cyber” prefix gebruikt hier voor deze nieuwe technologien, in eerste instantie door buitenstaanders, maar al vrij snel werd het als geuzennaam voor web- en aanverwante technologie gebruikt. Daardoor kwamen we bij woorden als cybersex, en cyberchat en dergelijke. Niet lang daarna werd deze tendens door marketingafdelingen opgepikt en kwamen er allerlei “cyber” producten, zoals de “Cybershot”.

Zoals het zo vaak gaat met “succesvolle” marketingtermen leidde dit tot saturatie en desensitivatie bij het algemene publiek. Uiteindelijk raakte het “cyber” prefix in onbruik. Tot het prefix na enkele jaren weer opgepakt werd door buitenstaanders om digitale beveiliging een sexier naam te geven, cybersecurity.

Het “cyber” prefix als aanduiding voor nieuwe technologie vindt zijn oorsprong in het science-fiction subgenre “cyberpunk”. Hierin werden de rauwe kanten van de toepassing van nieuwe technologie verkend. De naam van dit genre komt van een gelijknamig short story, geschreven door Bruce Bethke in 1980. Die heeft zelf aangegven dat hij een woord zocht dat goed klonk.

De meest gebruikte term voor “cyberpunk” gerelateerd aan “cyber” komt van het woord “cybernetics”: de studie naar “control and communication in the animal and the machine”. Dit onderzoeksveld is uiteindelijk opgegaan in kunstmatige intelligentie en systems theorie. Het veld van “cybernetics” zelf heeft maar heel weinig overlap met het huidige veld van “cybersecurity”.

Het is daarom onterecht om “cybernetics” (en de zogenaamde Griekse herkomst) te claimen als de oorsprong van het “cyber” prefix. Het is vergelijkbaar met roepen dat de “i” in iMac komt van het Latijnse woord “inter”, dat “tussen” betekent en daar dan allerlei implicaties aan verbinden over het gebruik van de iMac of het positioneren als een “tussenmodel” tussen de Apple Macintosh en de MacBook of iets dergelijks.

Het huidige gebruik van het woord “cyber” heeft niets meer te maken met “κυβερνετες”, dus ik zou graag zien dat u dat rectificeert en in de toekomst niet meer gebruikt.

Met vriendelijke groet,
Jeroen van der Ham HRCX.