De iPad app bij de verkiezingen

Dit jaar heb ik plaatsgenomen bij een stembureau in Utrecht met het idee dat ik het analoge proces van harte wil ondersteunen en graag aan anderen wil uitleggen waarom. Het trof, dit jaar werd ook net een stembureau app geïntroduceerd in Utrecht. Hieronder mijn ervaringen daarvan.

De rol van de iPad app is alleen ondersteunend:

• De iPad wordt aangeleverd door de gemeente aan de voorzitter van het stembureau. Die en de vice-voorzitter krijgen ook een instructie vooraf.
• De iPad heeft een 4G verbinding en staat constant verbonden
• Op de iPad staat voor zover ik kon zien maar 1 app beschikbaar, die voor het stembureau. Om deze op te starten is een inlogcode nodig die via SMS verstuurd wordt.
• Voordat het stembureau geopend wordt is er een checklist die doorgewerkt moet worden en expliciet dingen aangevinkt moeten worden over de voorbereiding van het stembureau. Dit zorgt voor het bewuster doorlopen van deze checklist.
• Als de checklist afgelopen is moet worden gewacht op de officiele openingstijd van het stembureau voordat de scan-functionaliteit beschikbaar is.
• Tijdens de openingstijden kan de QR code van reguliere stempassen gescand worden. Dit is ter vervanging van het opzoeken in de lijst van ongeldig gemaakte stempassen (wegens overlijden, vervanging, etc.)
• Opnieuw aangevraagde stempassen hebben geen QR-code, maar het nummer kan wel ingevoerd worden.
• Kiespassen en Volmachtsbewijzen worden niet extra gecontroleerd en alleen als zodanig geregistreerd.
• Ik weet niet zeker of het nummer van de stempas (wat dus in de QR-code staat) opgestuurd wordt. In ieder geval gaat er een signaal terug om de opkomst te meten. Lokaal is ook bekend dat een stempas al gescand is.
• De app biedt ook een chat-functionaliteit om met de Kiesraad te communiceren. Dit werd gedurende de dag een aantal keer gedaan om bijvoorbeeld herverdeling van de stembiljetten aan te kondigen.
• Aan het einde van de dag wordt de app gebruikt om opnieuw een checklist af te lopen om het stembureau te sluiten en proces-verbaal aan te maken.
• Ook bij het tellen heeft de app alleen een ondersteunende rol:
  • De sneltelling (verdeling per partijen) wordt gedaan door op de iPad partijen aan te tikken
  • De voorkeursstemmen telling wordt met de hand gedaan en opgeschreven
  • De uitkomst van de voorkeursstemmen telling wordt in de iPad ingevoerd
  • De totalen (aantal stempassen, sneltelling en voorkeursstemmen) worden met elkaar gecontroleerd. Een uitslag die teveel afwijking heeft wordt niet geaccepteerd door de app. Een uitslag met een kleine afwijking mag, maar er moet wel verklaring gegeven worden (saillant detail: “Geen verklaring” is ook een optie…).
• De uiteindelijke telling wordt opgestuurd naar het centrale stembureau als voorlopige uitslag. De definitieve uitslag wordt nog steeds met een papieren proces-verbaal opgemaakt en dit wordt ook door de voorzitter nog steeds fysiek ingeleverd.
• Bij de uitslag is ook een checklist over het opbergen en afsluiten van de stembus, ook hier moet alles aangevinkt worden om het proces te kunnen afsluiten.

In de instructie wordt ook uitleg gegeven over fallback procedures (er is ook nog steeds een papieren lijst van ongeldige stempassen aanwezig in het stembureau). Deze procedures worden ook op papier nog steeds meegeleverd met alle andere spullen voor het stembureau.

Wat mij betreft is deze app een zeer goed voorbeeld van hoe je het verkiezingsproces digitaal kunt ondersteunen. Het geeft op de juiste wijze ondersteuning, maar laat het papieren proces nog steeds leidend zijn. Alle controle-mechanismen voor het na-tellen van stemmen zijn nog steeds aanwezig.